Do burzenia utartych prawd, uznanych autorytetów w nauce namawiał naukowców Maxwell. Ja za takie postępowanie zapłaciłem ogromną cenę, ale nie bałem się w imię postępu w nauce tego uczynić. Dotyczy to tym razem kompensacji przedsionkowej, którą do tej pory uważano za najważniejsze zjawisko w dziedzinie otoneurologii klinicznej.
Zgodnie z moimi odkryciami zasad działania układu przedsionkowo-móżdżkowego, określenie "kompensacja przedsionkowa", nie ma racji bytu w otoneurologii klinicznej. Wszelkie znamiona kompensacji przedsionkowej wyczerpuje zjawisko habituacji przedsionkowej. I na tym powinno zakończyć się opisywanie tego zjawiska. Ale powrócę do podręcznika, do którego byłem wielokrotnie odsyłany, ciągle pouczano mnie, że wszystkie zagadnienia którymi się zajmowałem są już dobrze wyjaśnione w tym podręczniku. O tym, że nic nie zostało wyjaśnione może świadczyć kilka cytatów z rozdziału "Kompensacja przedsionkowa" pod redakcją Bienia (1) - cyt.-"Reasumując przytoczone wyżej wyniki prac można stwierdzić, że po kompensacji jednostronnego uszkodzenia narządu przedsionkowego przybliżone wyrównanie aktywności czynnościowej obu kompleksów jąder przedsionkowych dokonuje się na poziomie wyraźnie obniżonym w stosunku do normy. Niezależnie od przestrojenia aktywności jąder przedsionkowych dla pełnej kompensacji funkcji odruchowych współistnieć jeszcze musi szereg struktur ośrodkowego układu nerwowego, wytwarzających nowy model integracji bodźców z pozostałych receptorów biorących udział w kontroli równowagi i stabilizacji pola widzenia".
cyt: "Usiłując wytłumaczyć procesy zachodzące w trakcie kompensacji przedsionkowej Magnus (1924) wysunął hipotezę, że w trakcie tego procesu dochodzi do wytwarzania się nowych kompleksów połączeń synaptycznych w obrębie struktur ośrodkowego układu nerwowego odpowiedzialnych za utrzymanie równowagi".
cyt: Pozostaje czysto akademicka dyskusja Prechta (46), czy w procesie kompensacji główną rolę należy przypisać "reorganizacji" struktur w ośrodkowym układzie nerwowym (przede wszystkim w jądrach przedsionkowych), czy szeroko pojętym mechanizmom "substytucji" ze strony pozostałych dwu zmysłów - wzroku i propriocepcji".
cyt: "Wydawać się może paradoksem, lecz mimo iż problem kompensacji przedsionkowej jest jednym z kluczowych problemów klinicznej otoneurologii, wiadomości, jakie w tym zakresie posiadamy, są mniej dokładne od tych, które dotyczą eksperymentów na zwierzętach doświadczalnych. W praktyce klinicznej trudno o właściwy model, na którym prześledzić by można proces kompensacji przedsionkowej bez udziału licznych dodatkowych uwarunkowań, takich jak wiek, współistniejące schorzenia, wpływ leków, uwarunkowania emocjonalne itp.".
cyt: "Dokonujące się powolne zmiany w fazie przewlekłej charakteryzują się z jednej strony zmiennym poziomem centralnego hamowania kompleksu jąder przedsionkowych i z drugiej strony zaś dokonującym się wyrównaniem (recruitment) w obrębie kompleksu jąder po stronie uszkodzonej. Zatem wymiernym wykładnikiem kompensacji w tym okresie będzie ocena stopnia hamowania (bezwzględne wartości reakcji) w testach indukowanych oraz ocena przewagi kierunkowej w tychże testach".
cyt: "Z fenomenem Bechterewa łączy się pośrednio również zjawisko nadkompensacji i tzw. oczopląsu ze zdrowienia (recovery nystagmus, Erholungsnystagmus), które polega na wystąpieniu oczopląsu czy (w bardziej subtelnej formie) przewagi kierunkowej reakcji indukowanych w kierunku uszkodzonego błędnika, po okresie częściowej bodaj kompensacji zaistniałego uszkodzenia. Panuje obecnie zgodność poglądów ze stanowiskiem Stengera (56), który uważa, że proces ten wynika z częściowego bądź całkowitego powrotu funkcji w uszkodzonym receptorze przedsionkowym. Przy sumowaniu się powracającej aktywności receptora z podwyższoną w trakcie kompensacji aktywnością kompleksu jąder przedsionkowych po tej stronie dochodzi w efekcie do czynnościowej przewagi strony, po której zaistniało uszkodzenie. Ponieważ jednak trudno o wytworzenie doświadczalnego modelu takiego uszkodzenia, brak szczegółowych badań nad tą formą zaburzeń przedsionkowych".
PIŚMIENNICTWO
1. Bień S.: Kompensacja przedsionkowa. Podręcznik "Otoneurologia kliniczna" pod redakcją G. Janczewskiego. Warszawa 1986. PZWL.